Το ετήσιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα στη Συστημική Θεραπεία Παιδιών αποτελεί μια περιεκτική εξειδίκευση στις ιδιαιτερότητες της συστημικής θεραπείας με παιδιά και τις οικογένειές τους. Θα μας απασχολήσουν τόσο η συστημική δουλειά στο πλαίσιο της οικογένειας όσο και η συστημική ατομική θεραπεία με παιδιά.
Άνθρωποι με τους οποίους μιλάω στο γραφείο μου, μου περιγράφουν παιδικά χρόνια με τραγικές, κατά δήλωσή τους, αφηγήσεις. Περιγράφουν περιόδους ζωής που θυμούνται τον εαυτό τους να περιμένουν, να προσδοκούν, να προσπαθούν, να κοιτάνε στα μάτια ανθρώπους σημαντικούς γι αυτούς και να περιμένουν την επιβεβαίωση. Να περιμένουν ένα «μπράβο», μια αναγνώριση της προσπάθειας, μία ανταμοιβή για ό,τι έχουν καταφέρει.
Μία πρόσφατη άνοιξη, στο πλαίσιο μίας συνεργασίας μου με ένα σχολείο, μου παρουσιάστηκε ένα πρόβλημα: Ο Γιώργος (σ.σ.: το όνομα φυσικά δεν είναι αληθινό) , ετών 12, τρομοκρατούσε όλο το σχολείο. Όλο τον προηγούμενο χρόνο ο Γιώργος, μόνος του, αλλά και ως αρχηγός μίας ομάδας παιδιών, εκφόβιζε τους πάντες: Στη διάρκεια των διαλειμμάτων στέκονταν έξω από τις τουαλέτες του σχολείου και είτε δεν άφηνε τα παιδιά να πάνε μέσα είτε, αν πήγαιναν, τα φώναζαν και τα κορόιδευαν. Στο δρόμο προς το σχολείο και από αυτό (το μεσημέρι) κορόιδευαν και χτυπούσαν τα παιδιά του σχολείου. Ακόμα και στη διάρκεια των μαθημάτων πετούσαν υπονοούμενα, απειλούσαν και έσπρωχναν άλλα παιδιά.
Η «διάγνωση» που μου δόθηκε από το σχολείο ήταν «συμπεριφορά bullying».
Συχνά ακούω να λένε οι γονείς ότι όλα τα κάνουμε πλέον για τα παιδιά. Δεν δίνουμε καμία σημασία στον εαυτό μας διότι μας ενδιαφέρουν πρωτίστως τα παιδιά μας και μετά ο εαυτός μας. Και εγώ τους ρωτώ: και ο σύντροφός σας σε ποια θέση του ενδιαφέροντός σας είναι; Στην καλύτερη περίπτωση τρίτος…αν μάλιστα υπάρχουν περισσότερα από ένα παιδιά…τον τοποθετούν στην γαλαρία! Και η επόμενη ερώτησή μου είναι: και η σχέση σας με τον σύντροφό σας; Αυτή σε ποια θέση είναι; – Μάλλον έξω από το λεωφορείο! Την αφήσαμε στην αφετηρία του ταξιδιού! Αυτά είναι πολυτέλειες. ..
1. «Στο μέρος όπου μένω, υπάρχει ένας λοφίσκος. Βουνό των αλόγων τον λέει ο κόσμος εδώ, μόλο που χρόνια τώρα άλογα δε βόσκουν πια εκεί. Ένας μοναχικός χορταριασμένος δρόμος οδηγεί ως επάνω. Σπάνια ξεστρατίζει άνθρωπος ίσαμε εδώ. Απ’ το ψήλωμα βλέπει κανείς ως πέρα μακριά την πεδιάδα. Τη διατρέχει ένα δίκτυο από δρόμους και δρομάκια και πάνω τους, σαν τα μυρμήγκια, κινούνται άνθρωποι μέσα στα αυτοκίνητά τους, πάνω σε ποδήλατα ή πεζοί. Βιαστικοί τρέχουν απ’ τα γύρω χωριά στην πόλη και πάλι πίσω στα χωριά. Μέσα από δρόμους κι ατραπούς διασχίζουν χωράφια και δάση. Μείνετε λίγο μαζί μου εδώ πάνω. Γιατί είναι φορές που καταφέρνω εδώ σε τούτη τη θέση να σταματήσω το χρόνο.
Ένα μικρό κορίτσι ξεκίνησε την …επανάστασή του μέσα στην οικογένεια. Μία μέρα, όπως όλες τις άλλες, άρχισε να κλαίει και να οδύρεται. «Δεν θέλω το σχολείο. Δεν θέλω να πάω στο σχολείο. Εκεί τα παιδιά δεν με παίζουν! Δεν μου αρέσει!». Οι γονείς πέφτουν επάνω του με τις συνήθεις τακτικές τους. «Εσύ μπορείς! Θα τα καταφέρεις! Πάντα τα καταφέρνεις! Θα το ξεπεράσεις και αυτό!»
Καλές και άγιες οι προθέσεις των γονιών. Καλοί γονείς. Αγαπάνε τα παιδιά τους. Θέλουν το καλό τους και προσπαθούν με κάθε τρόπο. Όμως, εδώ η κατάσταση φαίνεται να τους ξεπερνά.